کاروانسرای سعد السطنه که به سرای سعد السلطنه، سرای سعدیه، سرای سعادت و بازارچه سعد السلطنه نیز مشهور می باشد در مرکز شهر قزوین و در خیابان امام خمینی (ره) واقع شده است.
ورودی اصلی این کاروانسرای تاریخی در خیابان امام خمینی (ره) قرار دارد که به چهار طاق نما مزین شده و سقف آن نورگیر نداشته و به صورت عرقچین بنا شده است.
از ورودی که بگذرید وارد حیاط اصلی سرای سعد السلطنه می شوید. این کاروانسرا که بزرگترین مجموعه کاروانسرایی قزوین به شمار می آید دارای محوطه باستانی بسیار با شکوهی می باشد.
قدمت کاروانسرای تاریخی سعد السلطنه به دوره قاجاریان و به زمان پادشاهی ناصر الدین شاه باز می گردد که به وسیله سعد السلطنه، فرماندار قزوین ساخته شده است.
کاروانسرای سعد السلطنه بزرگترین کاروانسرای سر پوشیده جهان و بزرگترین کاروانسرای درون شهری ایران و از جمله معدود کاروانسراهای ایران می باشد که دارای چندین حمام، سرا، تیمچه، شترخان، راسته، چهار سوق، مسجد، چایخانه و ... می باشد. از این کاروانسرا در گذشته به عنوان یک سرای بازرگانی استفاده می شده است.
برخی گفته اند، از آنجایی که این مجموعه در میدان چوگان دوره صفویان که کاخ باغ سعادت بوده ساخته شده به آن سرای سعادت می گفته اند.
همان طور که گفته شد کاروانسرای سعد السلطنه توسط فرماندار قزوین بنا شده است. محمد باقر خان سعد السلطنه اصفهانی، حاکم وقت شهر قزوین در اواخر دوران حکومت ناصرالدین شاه قاجار و در سال 1310 هجری به دلیل مراودات اقتصادی بسیار ایران با کشورهای روسیه و ترکیه دستور ساخت این کاروانسرا را در زمینی به وسعت 2.7 هکتار صادر کرد.
در این زمین نزدیک به 400 حجره وجود داشت، پس از گذشت دو سال ساخت این کاروانسرا با تلاش دو معمار اصفهانی و و دو معمار قزوینی در سال 1312 هجری قمری به اتمام رسید و محمد باقر خان، لقب خود یعنی سعد السلطنه را بر آن نهاد.
در کاروانسرای سعد السلطنه تا قبل از جنگ جهانی اول، فعالیت های تجاری و بازرگانی صورت می گرفت و به مرکز تجارت شهر قزوین تبدیل شده بود. بعضی از حجره های کاروانسرای سعد السلطنه به صورت حجره های تجاری مستقل اداره می شد و بعضی نیز به صورت انبار استفاده می شد. از دیگر قسمت های این کاروانسرای عظیم به عنوان کارخانه آرد سلامت، کارخانه تولید کشمش، کارگاه های تولیدی کفش، فرش بافی، چوب بری و ... استفاده شد که این امر موجب شد به این کاروانسرا بازار چوب گفته شود.
با شکوه ترین بخش این کاروانسرا، چهار سوق آن است که از تقاطع قائم دو راسته بوجود آمده که در بالای آن گنبد بزرگ کاشی کاری شده ای دیده می شود. چهار سوی گنبد را، چهار نیم گنبد با رسمی بندی و نورگیر فرا گرفته که فضا را بزرگتر نشان می دهند. هشتى بنا که بعد از درب ورودى قرار دارد، به آجر و کاشى های بسیار زیبایی مزین شده و سقف آن یزدی بندی شده است.
هم اکنون کاروانسرای سعد السلطنه با مساحت 2.7 هکتار دارای هفت حیاط می باشد که عبارتند از حیاط بزرگی به نام سعد السلطنه با مساحت 3073 متر مربع که بخشی از آن فضای باز و بخش دیگر آن فضای بسته و نیمه باز می باشد که در چهار سوی آن حجره های متعددی قرار دارد؛ حیاط دیگر در بخش غربی این حیاط وجود دارد که به آن نگار السلطنه گفته می شود و دارای دو حجره و دو انبار بسیار عظیم می باشد که درب ورودی آن از بخش غربی به راسته وزیر می رسد؛ حیاط دیگری نیز معروف به سعدیه در شرق حیاط سعد السلطنه واقع شده و ده حجره و یک گرمابه دارد.
مرمت و بازسازی کاروانسرای سعد السلطنه توسط صندوق احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی سازمان میراث فرهنگی بر عهده سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری قزوین قرار گرفت. در طی این مرمت ها بخش های دیگری همچون رستوران، تولیدی، فروشگاه لباس و ... به مجموعه اضافه شده است.
لازم به ذکر است که کاروانسرای تاریخی سعد السلطنه در ابتدا به عنوان زیر مجموعه بازار قزوین به ثبت رسید و پس از آن به عنوان کاروانسرای سعد السلطنه به ثبت رسید و در سال 1384 نیز گرمابه سعدیه در این مجموعه به صورت جداگانه در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.
برای دسترسی به کاروانسرای سعد السلطنه می بایست به استان قزوین، خیابان امام خمینی (ره) ، بعد از خیابان پیغمبریه سفر نمایید.
یکشنبه 16 آبان 1400
یکشنبه 31 مرداد 1400
شنبه 19 تیر 1400
یکشنبه 02 خرداد 1400
یکشنبه 03 اسفند 1399
شنبه 04 بهمن 1399
چهارشنبه 26 آذر 1399
بین چهارراه سبزه میدان و چهارراه بازار واقع شده.
دوشنبه 12 خرداد 1399