اجاره ویلا و سوئیت - آپارتمان

مسجد جامع اصفهان که به مسجد جمعه نیز مشهور می باشد از جمله مهم ترین و تاریخی ترین بناهای مذهبی کشور به شمار می آید. این مسجد تاریخی در حقیقت نشان دهنده هنر بی نظیر معماری اسلامی می باشد.

می توان مسجد جامع را قدیمی ترین بنای تاریخی اصفهان دانست زیرا که قدمت سیمای فعلی آن به صورت عمده مربوط به دوره سلجوقی و بازسازی و برخی از قسمت های آن به دوران صفوی تعلق دارد. همچنین در جستجو ها و کاوش ها در این مسجد باستانی، آثاری کشف شده که به دوران آل بویه و قرن سوم هجری تعلق دارد و آثاری نیز مربوط به دوران های قبل از اسلام می باشد.

قسمت های جدیدی از مسجد جامع اصفهان که در آخرین نشست به فهرست میراث جهانی یونسکو افزوده شد به دو هزار سال قبل تعلق دارد و در طی این سالها تنها مرمت و بازسازی شده اند. در حالت کلی گفته می شود که قدمت این مسجد تاریخی به طور عمده به دوران آل بویه و دوران صفویه باز می گردد. 

همان طور که میدان نقش جهان و عمارت های تاریخی اطراف آن هنر معماری صفویه را نشان می دهند و از ارزش بالایی برخوردار می باشند، مسجد جمعه اصفهان و محله های اطراف آن از دوره سلجوقیان به جا مانده اند.

از آنجایی که بخش های متعددی در دوره های مختلف به مسجد جامع اصفهان افزوده شده، در حقیقت می توان آن را موزه ای از روند تکامل و پیشرفت معماری ایرانی اسلامی دانست. 

جستجوهای باستان شناسان نشان می دهد که این مسجد قبل از تسلط اعراب بر شهر، از مراکز مهم مذهبی به شمار می آمده و به عنوان آتشکده ای در شهر کاربرد داشته است. 

در بخش شمالی مسجد یک پاستون کشف شده که به تزئینات دوره ساسانی آراسته شده است و نشان از قدمت این بنا در قبل از اسلام را دارد. در رابطه با قدمت واقعی مسجد اختلاف نظرهای بسیاری وجود دارد اما به نظر می آید ساخت این مسجد به زمان عباسیان تعلق داشته باشد زیرا که در قرن سوم هجری محراب آن تخریب و جهت قبله آن اصلاح شده ‌است.

مسجد جامع اصفهان طی این قرون در اثر آتش سوزی ها و جنگ های بسیار، آسیب های زیای دیده اما مجددا بازسازی و مرمت شده است. مسجد ورودی های بسیاری دارد که هر کدام فضای مسجد را به بخش های دیگر آن مرتبط می سازند. چهار ایوان اطراف میدان از ویژگی های شیوه مسجد سازی ایرانیان می باشد که پس از ساخت آن در سایر مساجد نیز رواج یافت. هر یک از این ایوان ها نام به خصوصی دارند که شامل صفه صاحب در جنوب، صفه درویش در شمال، صفه استاد در مغرب و صفه شاگرد در مشرق می باشند و هر کدام به تزئینات مقرنس‌ سازی و کاربندی زیبایی مزین گشته اند. نمای داخلی صحن مسجد و کاشی کاری های آن به قرن نهم هجری تعلق دارد و احتمال می رود مناره ها نیز به همین دوره مربوط باشند. 

این مسجد دارای بخش های بسیار متعددی شامل شبستان، گنبد جنوبی، گنبد شمالی، ایوان درویش، ایوان صاحب، ایوان استاد، ایوان شاگرد، ایوان عمر، مسجد الجایتو، شبستان زمستانی بیت الشتاء، کتابخانه خواجه نظام الملک، سنگ ایوان درویش و سنگ ایوان صاحب می باشد.

شبستان جنوبی مسجد بر ستون های مدور استوار و مزین به گچ بری بی نظیری، استوار گشته است. این بخش به دوره دیلمیان مربوط می باشد. 

گنبد جنوب و چهل ستون ‌های پیرامون آن که در ایوان جنوبی مسجد قرار دارند در طی سال های 465 الی 485 هجری قمری بنا شده اند. در حقیقت این گنبد در عهد سلطنت ملکشاه سلجوقی و وزارت خواجه نظام ‌الملک ساخته شده و از نمونه ‌های بی نظیر ساختمان‌ های دوره سلجوقی می باشد. ایوانی که در جلوی این گنبد آجری قرار دارد در ابتدای قرن ششم هجری بنا و سقف آن به مقرنس‌ های درشتی مزین شده است. این گنبد دارای زیباترین طرح‌ های تزئینی ساخته شده از آجر و گچ می باشد.

در گنبد شمالی که در قسمت شمالی حیاط مسجد قرار دارد و قرینه گنبد خواجه نظام ‌الملک می باشد در سال 481 بنا شده است. سازنده این گنبد زیبا ابو الغنائم تاج ‌الملک از وزرای دوره سلجوقی می باشد. 

ایوان درویش، ایوان شمالى مسجد و مشهور به صفه درویش بوده و از قرن ششم به جا مانده است. همچنین کتیبه ای گچ بری شده در داخل آن دیده می شود که به دوره شاه سلیمان صفوی تعلق دارد. تزئینات کاشى ‌کارى نماى بیرونی آن نیز از اقدامات اداره باستان ‌شناسى اصفهان، طی سال های 1336 و 1337 هجری شمسی می باشد که کتیبه ای نیز به خط بنایی در آن به یادگار مانده است. در در سوی این ایوان چهل ستون از قرن ششم هجرى به جا مانده که ستون های بخش شرقی آن با تاق های پر نقش آجری از بخش های معروف این مسجد تاریخی می باشد. 

ایوان صاحب که به صفه صاحب مشهور می باشد در دوره سلجوقیان بنا شده و تزئینات آن به دوره قراقویونلو و صفوی تعلق دارد. در این بخش از مسجد کتیبه هایی به جا مانده از دوره های مختلف همچون صفویان دیده می شود. همچنین کاربندی زیبایی پوشش دهانه را شکل داده است.

ایوان غربی که به ایوان استاد و یا صفه استاد مشهور می باشد در دوره سلجوقی بنا شده و در دوره صفوی به کاشی کاری بی نظیری مزین گشته است. در این قسمت علاوه بر خطوط ثلث و نستعلیق که قدمت آنها به 1112 هجری قمری و زمان سلطنت شاه سلطان حسین باز می گردد، عبارت هایی به خط بنایی بسیار زیبا و با امضاء محمدامین اصفهانی نیز وجود دارد که این شعر را بیان می دارند :  
    
                    چون نامه جرم ما به هم پیچیدند               بردند و به میزان عمل سنجیدند

                    بیش از همه کس گناه ما بود ولی              ما را به محبت علی بخشیدند

در مقابل ایوان استاد ایوان دیگری دیده می شود که به ایوان شاگرد مشهور بوده و قدمت آن به عصر سلجوقی نسبت داده شده و در قرن هشتم و یازدهم هجری در دوران های ایلخانان و صفویه تزئینات مقرنس آجری به آن افزوده شده است. در این بخش، سنگ مرمر یکپارچه نفیسی وجود دارد که در اطراف و فراز آن لوح ‌ها و کتیبه ‌هایی نوشته شده است. زیباترین و مجلل ترین کاربندی‌ ها را می توانید در این ایوان مشاهده نمایید که انتقال نیرو را از قوس‌ها به زمین بر عهده دارند. 

در انتهای بخش شرقی مسجد جمعه ایوان عمر و یا صفه عمر را مشاهده می نمایید که کتیبه تاریخی هلال ایوان آن به دوره پادشاهی سلطان ‌محمود آل‌ مظفر تعلق دارد. تاریخ این کتیبه 768 هجری قمری و خطاط آن نیز عزیز التقی الحافظ می باشد. از دیگر تزئینات این بخش می توان به صفه خطوط تزئینی و تاریخی که با خط بنایی عبارات مذهبی و سازنده بنا به نام مرتضی ابن الحسن العباسی الزینبی را نگاشته اشاره کرد. همچنین به نام دیگر استاد کاران همانند حسن کاروان کاشی کار و کوهیار الابرقوهی خطاط کتیبه محراب صفه اشاره شده است.

مسجد جامع اصفهان دارای چهار سنگاب می باشد که از جمله آنها سنگاب ایوان صاحب است. در حقیقت ایوان جنوبی مسجد، ایوان صاحب نام دارد که سنگابی ساده بر روی آن گذاشته شده است. این سنگاب در دل حوضچه ‌ای سنگی قرار گرفته و بر روی لبه های آن پنج جامگاه طراحی شده ‌است. در سطح خارجی سنگاب و بر فراز آن کتیبه صلوات بر چهارده معصوم (ع) دیده می شود که به خط ثلث و نقش‌ های کنگره ‌دار کوچک مزین شده و در بخش پایینی سنگاب نقوش کنگره دار بزرگ دیده می شود و بر روی بدنه آن این متن نقش دارد : وقف شرعی نمود توفیق ... استاد امین ولد اسمعیل... فی 1102 

آرتور پوپ باستان شناس در رابطه با مسجد جامع اصفهان اینگونه می نویسد : 

من آن روز وقتی به تماشای مسجد جامع اصفهان رفتم و در زیر این گنبد قرار گرفتم، متوجه شدم که تمام وجودم در تسخیر گنبد و مسجد است، چون در زیر این گنبد به خوبی می ‌توان به شاهکار فنا ناپذیر و خلاقه ایرانی ‌ها پی برد و به عظمت مسجد و گنبد آن اعتقاد پیدا کرد. من از آن به بعد، بارها به مسجد جامع اصفهان رفتم و با تماشای گنبد این مسجد، زبان به تحسین گشودم و عشق و علاقه خود را به اصفهان و ایران، روز افزون دیدم. به همین جهت می‌خواهم، بعد از اینکه دیده برهم نهادم، جسدم را در این خاک مقدس دفن کنند.

لازم به ذکر است که محمد باقر مجلسی معروف به علامه مجلسی و مجلسی ‌ثانی فقیه شیعه در دوران شاه سلیمان و شاه سلطان حسین صفویه در این مسجد به خاک سپرده شده اند. 

مسجد جامع اصفهان نمادی از معماری هزار ساله مسجد سازی ایرانی می باشد و به همین علت می توان بسیاری از سبک‌ های تاریخ معماری ایران و کشورهای همسایه را در آن مشاهده نمود. ایجاد انواع جرزهای آجری تزیین شده با نقوش هندسی، ستون ‌های آجری با مقاطع مختلف از جمله فرم ‌های دو بخشی و سه‌ بخشی و چهار بخشی که از ترکیب دایره‌ ها به‌دست می‌آیند، طاق و چشمه ‌های پوششی در انواع روش‌ های اجرایی، ایوان‌ های چهارگانه با تزیینات متفاوت در هر کدام، گنبد های عظیم با روش‌ های ابداعی به ‌صورت دو پوسته پیوسته، نماهای موزون و تزیین شده در اطراف حیاط، سردر‌های ده ‌گانه که هر کدام به معبری در اطراف مسجد گشوده می‌شوند؛ تمامی اینها در کنار هم توانسته اند مجموعه بی نظیری را بوجود آورند که دایره المعارفی از معماری ایران و برخی نقاط دیگر به خصوص آسیای میانه می باشد. 

عمده‌ ترین ارزش معماری مسجد جامع اصفهان آن است که توانسته نقش الگویی برای معماری مشرق زمین را داشته باشد. این طرح به‌ عنوان طرح مسجد ایرانی سازه ای منحصر به فرد در میان مساجد جهان می باشد. 

برای دسترسی به مسجد جامع اصفهان می بایست به استان اصفهان، شهر اصفهان، خیابان مجلسی سفر نمایید.