اجاره ویلا و سوئیت - آپارتمان

قفل‌سازی یکی از صنایع دستی با قدمت ایران از دوره ساسانیان است. این صنعت از زمان‌های دور دارای اهمیت زیادی بوده و دو نوع هندسی و تصویری را شامل می شود. همچنین نوع دیگری مانند کلون و قفل های فلزی همچون قفل فنری که همراه کلید پیچی بوده‌اند به عنوان قفل های ثابت درب شناخته میشود.

همانگونه که گفته شد صنعت قفل‌سازی از زمان ساسانیان در ایران رایج بوده و همچنین با ظهور اسلام در دوران صفویه به اوج شکوفایی خود رسید. قفل‌های فولادی در زمان صفویه به دست استاد صنیع الصنایع ساخته شد که موجب تحولی عظیم در صنعت قفل‌سازی ایران و معرفی این صنعت ارزشمند به جهانیان شد.

شهر چالشتر در استان چهار محال بختیاری از دیرباز و از دوران حکومت صفویه مهد صنعت قفل سازی ایران به شمار میرفت و در جهان با این هنر ارزشمند معروف شد.

هنر شهر چالشتر به کعبه هم رسید به طوری که قفل درب خانه کعبه در دوره قاجار به دست استاد عبدالله ریاحی چالشتری ساخته شد و ایشان در سفر خود به مکه مکرمه و اقامتی که طی مدت یک سال در نزدیک خانه خدا داشتند این قفل زیبا را بر حرم امن الهی نصب کردند. ناگفته نماند که قفل طلای کعبه، مهر اصالت یونسکو را نیز دارد و امروزه در موزه عربستان نگهداری میشود. برای ساخت این قفل باارزش پنج هزار و 500 گرم فلز شامل نقره، فولاد و طلا استفاده شد.

هنر قفل سازی به همراه هنرهایی همچون منبت کاری، طلاکوبی، قلمزنی و نقره کوبی روی فلزات، به صنعتی با ارزش و مهم در چالشتر چهار محال و بختیاری تبدیل شده و علاوه بر کاربرد مرسوم این وسیله برای حفاظت و امنیت، از آن به عنوان تزئینات نیز استفاده میشود.

البته امروزه بیشتر قفل های چالشتری کاربرد امنیتی ندارند و عمدتا برای تزئینات دکور مورد استفاده قرار می گیرند که علت آن هم تولید و پخش قفل های خارجی، مخصوصا چینی می باشد.

از اساتید بزرگ هنر قفل سازی چهار محال بختیاری میتوان به نقوی، استاد نگهدار خواجه‌علی چالشتری، محمدتقی رنجبر، عبدالله ریاحی چالشتری (حدود صد سال از فوت ایشان میگذرد)، نوربخش و احمد نیکزاد چالشتری اشاره کرد. این اساتید در ساخت قفل های چالشتری دستان توانگر و مهارت خارق العاده‌ای داشتند و تاثیر به‌سزایی در هنر و صنعت قفل سازی چهار محال بختیاری گذاشته‌اند.

البته ابداع قفل منحصر به فرد چالشتر به دست خواجه عبدالله نصر بود. ایشان در زمان کودکی به اصفهان سفر کرد و نزد محمد علی طلایی از اساتید مطرح اسلحه ساز هنر و صنعت قفل سازی را فراگرفت و بعد از بازگشت به چهار محال بختیاری به طور جدی پیگیر این رشته شد.

استاد احمد نیکزاد چالشتری نیز با دستان توانای خود قفل های زیبایی ساخته که از آنها میتوان به قفل طلایی که در موزه امام رضا دیده میشود اشاره کرد. در ساخت این قفل یک کیلو و 280 گرم طلا به کاربرده شده است. سبک ترین قفل موجود در جهان نیز با وزن یک و نیم گرم اثر این استاد بزرگوار میباشد؛ که امروزه در موزه لوور پاریس نگهداری میشود. از قفل های دیگری که این هنرمند اهل چهار محال بختیاری ساخته است در موزه شیکاگو، موزه لندن و موزه هامبورگ نگهداری میشود.

استاد احمد نیکزاد چالشتری در سال 1367 خورشیدی به دیار باقی شتافت و در حال حاضر فرزند او به نام یدالله نیکزاد چالشتری هنر اصیل پدرش را ادامه میدهد. وی تمام مراحل قفل سازی را در نزد پدرش آموخته و دو قفل ظریف را با مهارت هرچه تمام ساخته است. هرکدام از این قفل ها از سی قطعه تشکیل شده که وزنی معادل چهار گرم دارند. قفل دیگری با وزن پنج کیلوگرم که از سی قطعه ساخته شده نیز کار دست این استاد با مهارت میباشد.

بسیاری از هنرمندان و صنعتگران بر این باورند که ایشان یکه‌تاز نسل هنرمندان قدیمی چالشتری در صنعت قفل سازی هستند که 26 اثر با نمادهای ملی و مذهبی ساخته و به موزه امام رضا اهدا کرده است.

استاد نگهدار خواجه علی چالشتری نیز با بیست سال تجربه، هنرمند دیگری در صنعت قفل سازی چهارمحال بختیاری است که این هنر را در پیشگاه استاد احمد نیکزاد چالشتری فراگرفته است. او قفلی تزئین ساخته که طولی به اندازه هشت میلیمتر و وزنی برابر با یک گرم دارد و زمان ساخت آن را 360 ساعت اعلام کرده است. این قفل تزئینی زیبا از 17 قطعه آهن و به وسیله ابزارهای ساده مانند مته، اره، سوهان و چکش ساخته شده است. همچنین این استاد ماهر سه قفل بزرگ با روکش طلا ساخته و به خاطر پیوند هنر و مذهب به موزه مشهد تقدیم کرده است.

استاد نگهدار خواجه‌علی چالشتری دو نشان اصالت یونسکو را از آن خود کرده که یکی برای قفل قلوه ای و دیگری برای قفل گردن آویز میباشد.

هنر قفل سازی برای مردم ایران علاوه بر کاربرد ابزاری آن در مسائل مذهبی و گره‌گشایی نیز مورد استفاده قرار میگرفته است به طوریکه قفل های بسته شده به ضریح امامزاده‌ها و اماکن مذهبی نشان از این مسئله دارد. همچنین بعضی از صنعتگران حرفه قفل سازی، روی قفل ها اشعار، آیه های قرآنی و اوراد مختلفی را نقش میبستند که نشان از اهمیت این صنعت هنری دارد.

بعضی از قفل ها در منطقه چهار محال بختیاری جنبه فرهنگی داشتند که به آنها قفل کمر گفته میشد.

در شهرکرد و چالشتر قفلی به نام بخو وجود دارد که به وسیله آن و با کمک زنجیرهایی که در آن قرار داشت، دست و پای قاطر را برای جلوگیری از فرار آن میبستند.

درکل قفل سنتی چالشتر شامل 13 قطعه میباشد که شامل دوپایه، بدنه یا توپه، دسته، ته قفل، دری، زبانه، واشر پشت زبانه، دری ماسوره، طبلک، فنر، مارپیچ و ماسوره است. همه این قطعه ها دست ساز هستند و اجزای تشکیل دهنده کلید نیز وربند، مارپیچ، دسته و ماسوره میباشد. هر قفل، کلید مخصوص به خود را دارد تا هیچ قفلی به دست کلید دیگری باز نشود. به همین علت کلیدهای ساخته شده چپ - پیچ یا راست - پیچ میباشند. جنس قفل ها نیز آهن، مس، برنج و یا عمدتا فولاد است.

صنعت قفل سازی در کشور ایران مختص استان چهار محال بختیاری است و بیشتر در شهر چالشتر رواج دارد. این سند افتخار نام استان چهار محال بختیاری و شهر چالشتر را در جهان سرآمد دیگر کشورها در این صنعت ارزشمند کرده است.

اگر به استان چهار محال بختیاری سفر کردید بازدید از قلعه چالشتر، چشمه دیمه کوهرنگ و روستای یاسه چای را فراموش نکنید و از دیدن این مناطق لذت ببرید.