اجاره ویلا و سوئیت - آپارتمان

پل مشهور ورسک که بیش از 80 سال از عمر آن می گذرد یکی از زیبایی های منطقه مازندران و همچنین از شاهکارهای مهندسی در ایران است که از چشم بسیاری از مسافران و گردشگران دور مانده است. این پل از جمله بزرگترین پل های راه آهن در سرتاسر ایران می باشد و راه آهن سراسری تهران - شمال را به یکدیگر متصل می کند.

موقعیت پل ورسک

پل ورسک در استان مازندران شهرستان سوادکوه، در مجاورت روستایی به همین نام و در بالای دره ورسک میان دو کوه عباس آباد قرار گرفته است. این پل با قائم شهر حدود 85 کیلومتر و با زیراب حدود 45 کیلومتر فاصله دارد و در 180 کیلومتری تهران و در محور فیروزکوه و در مسیر راه آهن شمال قرار دارد.

تاریخچه ساخت پل ورسک

در اول اردیبهشت ماه سال 1312 و در زمان حکومت رضاشاه پهلوی، قراردادی با شرکت دانمارکی کامپساکس (Kampsax) امضا شد که بر اساس آن راه آهن شمال جنوب ایران احداث شود و برای ساخت هر متر خط راه آهن، معادل 5 دلار طلا (حدود 1.5 گرم طلای خالص) دریافت کنند. مدیر عامل شرکت دانمارکی یورگن ساکسیلد، امضا کننده این قرار دارد بود. وی بعدها در کتاب خاطراتش به نام خاطرات یک مهندس دانمارکی، تصویری از پل ورسک را روی جلد کتاب به کار برد و در سال 1350 آن را به چاپ رسانید. شرکت کامپساکس قبل از ساخت پل ورسک، خط آهن ترکیه را به طول 1200 کیلومتر ساخته بود و از این رو سابقه درخشانی داشت. هزینه ساخت پل ورسک به طور کلی مبلغ دو میلیون و 600 هزار ریال بود.

بر اساس تحقیقاتی که توسط شرکت های اروپایی بر روی کوه های البرز انجام گرفت می بایست خط راه آهن از روستای عباس آباد (ورسک کنونی) عبور کرده و با طی مسافت ده کیلومتر و صعود ششصد متر از کوهستان عبور کرده و به سمت تونل گدوک حرکت کند که حرکت قطار با این شیب تند امکان پذیر نبود، پس آنها تصمیم گرفتند مسیر عبور قطار را به صورت سه پله بر روی دامنه کوه ایجاد نمایند که این سه پله به سه خط طلا معروف گشت. علت شهرت این خطوط به سه خط طلا این است که طراحی این خطوط با حداقل شیب و حداکثر ضریب قدرت لوکوموتیوها طراحی شده است که این طراحی برای ایرانیان ارزشی به مراتب بیش از طلا را داشت.

به دلیل نبود امکانات و ابزار امروزی، ساخت پل به وسیله ابزاری مانند دینامیت و دریل دستی انجام گرفت. در ابتدای کار برای ایجاد فضای لازم جهت احداث پایه‌های داربست، از دینامیت استفاده شد و بعد از آن داربستی چوبی نصب شد و برای جابه جایی مصالح ساخت پل از یک طرف کوه به طرف دیگر، کابلی به دو طرف دره متصل نمودند. سازه اصلی پل روی داربست های آن احداث شد و همزمان با ساخت آنها، عملیات احداث قالب دال قوس نیز در حال تکمیل بود. در ساخت پل ورسک به جهت کاهش هزینه ها از هیچ سازه فلزی، فولاد یا آرماتوری استفاده نشده و مصالح آن شامل ملات، شن شسته شده و آجر و سیمان است. از اقدامات خلاقانه و هوشمندانه ساخت پل ورسک، احداث یک تونل زیر رودخانه ورسک بود تا از سازه پل در مقابل طغیان رودخانه محافظت شود. به همین علت قطار عبوری از روی پل بعد از یک چرخش در طول مسیر، تا مسافت 100 متر بالا رفته و سپس روی پل قرار میگیرد. ریل گذاری موقت پل نیز در همان زمان صورت گرفت و تا قبل از زمستان سال 1314 عملیات آماده سازی ریل بند انجام شد.

طرح خلاقانه ورسک، ایده مهندس لادیسلاوس فون رابسویچ (L. Von Robcevidc) اتریشی بود. او در مصاحبه ای گفته است:

"زمانی که طرح پل ورسک را تهیه نمودم، دیگر مهندسان با حیرت و تعجب آن را بررسی کردند. اجرای طرح و احداث پل در زمره یکی از گشایش های علم مهندسی بود. اکنون که این پل هوشمندانه احداث شده، همه من و همکارانم را تحسین کرده و آن را جزو بهترین پل‌ های جهان و شاهکار مهندسی می‌دانند."

نابغه ریاضی و پل‌سازی که عملیات و محاسبات پل‌های راه‌آهن سراسری ایران زیر نظر وی انجام گرفت و سرپرستی مهندسان محاسب و طراح پل ورسک را عهده دار بود، شخصی به نام هانس اتو نا‌تر میباشد.

مهندس والتر اینگر نیز یکی از مهندسان ساخت پل ورسک بود که در زمان تکمیل ساخت سه خط طلا از بالای پل به پایین پرت شده و قبر او نیز در روستای ورسک میباشد.

این پل در سال 1315 بازگشایی شد و با دهانه ای 66 متری در ارتفاعی 110 متری قرار دارد. ارزش این سازه زمانی درک می شود که بدانیم در زمان ساخت آن، ابزار پیشرفته ای وجود نداشته و با ابتدایی ترین ابزار این پل ساخته شده است و به همین علت یک شاهکار مهندسی به شمار می آید.

ورسک در گروه مهمترین آثار فنی مهندسی راه آهن شمال ایران به شمار می آید و در آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده است. این پل از جمله پل‌های استراتژیک ایران می باشد که بوسیله مهندسان آلمانی و اتریشی با ضمانتی 70 ساله بنا نهاده شده است.

رضاشاه شخصا برای بازگشایی پل ورسک که در مدت 3 سال به طول انجامید، به زادگاه خود یعنی سوادکوه رفته و به دستور او مهندس اصلی اتریشی یعنی اینگر و خانواده اش را در هنگام عبور اولین قطار زیر پل قرار دادند تا در صورت تخریب شدن پل اولین فردی که از بین می رود سازنده پل باشد. سازندگان پل تضمین دادند که پل ورسک تا 70 سال باقی می ماند و با این حال بیش از 80 سال است که قابل استفاده است و همچنان از جاذبه های دیدنی شمال ایران به شمار میرود.

نقش استراتژیک پل ورسک

نیروهای متفقین برای کمک به اتحاد جماهیر شوروی در برابر آلمان در زمان جنگ دوم جهانی، روزانه با 75 قطار ادوات نظامی و سلاح را از بندر شاهپور (بندر امام خمینی فعلی) به بندر شاه (بندر ترکمن فعلی) می‌رساندند و بطور متوسط هر 25 دقیقه یک قطار از روی پل ورسک عبور می‌کرد و مهمات و اسلحه ها را انتقال میداد. نقش استراتژیک و مهم پل ورسک به حدی بود که اگر ساخته نشده بود ممکن بود دنیای امروزی تحت تسلط طرفداران هیتلر و حکمرانی نئونازی‌ها قرار بگیرد. لقب پل پیروزی برای این پل نیز به همین علت است. در سال 1320، ایران توسط ارتش متفقین اشغال شد و به نام دالان پارسی (Pearsion Corridor) معروف شد. وینستون چرچیل، نخست وزیر انگلیس که از فرماندهان قوای متفقین بود بر اهمیت پل ورسک در پیروزی آن‌ها تاکید کرد. قبل از اینکه ایران به دست متفقین اشغال شود، آلمان به سمت مرز شوروی حرکت کرد و نیروهای روس را تحت فشار قرار داد. حاکمان ایران نیز از ترس اشغال کشور تصمیم گرفتند تمام پل های جاده ای و راه آهن را مین گذاری کنند. در شرح این واقعه آقای محمد سجادی وزیر راه وقت چنین گفت:

"با شنیدن اخبار هولناک که از سوی جبهه‌های جنگ شوروی شنیده میشد، دستور مین‌گذاری پل ورسک و دیگر پل‌های مهم راه‌آهن داده شد و این کار به‌صورت محرمانه و با دقت انجام شد. اما بعد از اشغال ایران به وسیله متفقین، دستوری برای انفجار پل‌ها صادر نشد و گروه متفقین هم از مکان مین‌ گذرای ها آگاه شدند."

نامگذاری پل ورسک

بعضی افراد عقیده دارند نام این پل به دلیل نزدیکی به روستای ورسک است که این روایت اشتباه است؛ چون روستا و کوه های اطراف بیشتر با نام عباس آباد شناخته میشدند. عده ای دیگر بر این باورند که نام پل ورسک از روی نام مهندسی به نام شژا ووسک گرفته شده که در ساخت این پل شرکت کرده است. با این حال، این قضیه مستند نیست. روایت سوم نیز بدین شرح است که درختچه ای به نام ورس در نزدیکی پل روییده است که نام پل نیز از آن گرفته شده. سرانجام در سال 1324 نام پل به پیروزی تغییر پیدا کرد.

جذابیت پل ورسک و سه خط طلا

پل ورسک از بهترین و با ارزش ترین سازه های کشور ایران محسوب میشود که قرار گیری آن در طبیعت کوهستانی البرز هر گردشگری را تشویق به توقف و تماشای منظره آن می سازد. ارتفاع پل ورسک از سطح دریا 2140 متر میباشد و ارتفاع آن از ته دره به طول 110 متر میرسد. همچنین وجود آبشار چشمه علی با ارتفاع 20 متر که از دره به طرف روستای ورسک و در شرق آن جاری است و رودخانه ورسک نیز در نزدیکی پل جذابیت این منطقه را بیشتر کرده است. آب آبشار ورسک از ارتفاعات قدمگاه سرچشمه گرفته و هرساله تعداد زیادی از مردم را به سوی خود جذب میکند.

بهترین محلی که می توان از سه خط طلا، مشاهده و عکسبرداری کرد از جاده فیروزکوه می باشد که می بایست اتومبیل خود را در جایی مناسب پارک کرده و نظاره گر عظمت این اثر تاریخی باشید. در فصل زمستان نمای برفی و سفیدپوش پل بسیار خیره کننده و جذاب میباشد.

نام پل ورسک در کتاب رکورد گینس و در قسمت پل‌های با ارتفاعی بالغ بر 61 متر ثبت گردیده است و در سال 1356 نیز به ثبت ملی رسید.

شرایط کنونی پل ورسک

عمر این پل که 70 سال بیان شده بود؛ به پایان رسید که موجب نگرانی هایی در زمینه تقویت و بازسازی آن شد. مدیر عامل وقت راه آهن در مورد این موضوع گفته است:

"با توجه به قراردادی که برای سنجش مقاومت پل، با دانشگاه صنعتی شریف بسته شد، سنسوری روی پل نصب شد تا میزان ضربه ها و مقاومت پل را هنگام تردد قطار بررسی کند و هشدارهای لازم را در این مورد به مرکز مانیتورینگ ارسال کند. همه ساله بازدیدهایی از پل انجام میگیرد تا مصالح مقاوم جایگزین مصالح قدیمی و فرسوده پل شود."

هم اکنون از این مسیر برای قطارهای مسافری تهران - ساری و تهران - گرگان استفاده می گردد. قطارهای باری و سوختی نیز از آن تردد میکنند.

دسترسی به پل ورسک

برای دسترسی به سه خط طلا و تماشای پل ورسک می بایست به استان مازندران و به دره ورسک در روستای ورسک در سوادکوه سفر کنید به این صورت که از محور فیروزکوه، ابتدا به طرف جاجرود و گیلاوند حرکت کرده تا به فیروزکوه برسید و بعد از گذر از این شهر به روستایی به نام گدوک و شوراب قدم رسیده که چشم‌انداز زیبای پل ورسک نمایان میشود. برای دیدن آبشار ورسک نیز میتوانید از روستا مسیری 4 کیلومتری را در امتداد رودخانه طی کنید.

اقامت در سوادکوه

اگر به دیدن جاذبه های سوادکوه مانند پل ورسک، روستای اوریم، غار کیجاکچال و جنگل لفور و دیگر جاذبه های گردشگری سوادکوه رفتید میتوانید برای اقامت خود از اجاره ویلا در سوادکوه استفاده کنید.